Bạn có biết chính sách tài khóa là gì? Chính sách tài khóa được coi là “bàn tay vô hình” của chính phủ nhằm can thiệp đến tình hình kinh tế quốc gia hay vùng lãnh thổ, đặc biệt là ở trong thời kỳ xảy ra lạm phát. Vậy bạn hãy cùng chúng tôi tìm hiểu kỹ hơn về chính sách tài khóa và vai trò của chính sách tài khóa trong kinh tế nhé!
Chính sách tài khóa là gì?
Chính sách tài khóa (có tiếng Anh là Fiscal Policy) là các biện pháp can thiệp của chính phủ lên hệ thống thuế khóa và chi tiêu của chính phủ nhằm đạt được các mục tiêu của nền kinh tế vĩ mô như là: tăng trưởng kinh tế, tạo công ăn việc làm hoặc làm ổn định giá cả và lạm phát.
Hiểu cách đơn giản, chính sách tài khóa là 1 công cụ của chính sách kinh tế vĩ mô, nhằm tác động vào quy mô hoạt động kinh tế thông qua biện pháp thay đổi chi tiêu và thuế của chính phủ. Việc thực thi chính sách tài khóa sẽ do chính phủ thực hiện liên quan đến những thay đổi trong các chính sách thuế hoặc chi tiêu chính phủ.
Vai trò của chính sách tài khóa đối với nền kinh tế hiện nay
Công cụ để điều tiết kinh tế của chính phủ thông qua thuế và chính sách chi tiêu mua sắm. Nếu ở trong điều kiện bình thường, chính sách tài khóa dùng để tác động cho tăng trưởng kinh tế. Còn khi nền kinh tế phát triển quá mức hoặc là bị suy thoái thì nó lại là công cụ đưa nền kinh tế về trạng thái cân bằng nhất.
Về mặt lý thuyết thì chính sách tài khóa là 1 công cụ để khắc phục được sự thất bại của thị trường đồng thời phân bổ các nguồn lực có hiệu quả thông qua thực thi chính sách chi tiêu của chính phủ và thuế.
Công cụ phân phối, tái phân phối tổng sản phẩm quốc dân. Mục tiêu của chính sách tài khóa sẽ làm là để điều chỉnh phân phối thu nhập, tài sản, cơ hội hoặc rủi ro có nguồn gốc từ thị trường. Chính sách này sẽ tạo lập sự ổn định về mặt xã hội để tạo nên 1 môi trường ổn định hơn cho việc tăng trưởng và đầu tư.
Chính sách tài khóa sẽ hướng đến mục tiêu tăng trưởng, định hướng phát triển. Dù tăng trưởng trực tiếp hay là gián tiếp thì tất cả cũng là mục tiêu cuối cùng của chính sách tài khóa.
Các loại chính sách tài khóa
Chính sách tài khóa mở rộng
Chính sách tài khóa mở rộng hay được gọi là chính sách tài khóa thâm hụt. Là chính sách để tăng cường về chi tiêu cho chính phủ so với nguồn thu thông qua: Gia tăng mức độ chi tiêu của chính phủ nhưng không tăng nguồn thu; giảm nguồn thu từ thuế nhưng không giảm chi tiêu; hoặc là vừa tăng mức độ chi tiêu của chính phủ và vừa giảm nguồn thu từ thuế. Áp dụng để kích thích thị trường tăng trưởng và tạo thêm nhiều công ăn việc làm cho người lao động.
Chính sách tài khóa thắt chặt
Chính sách tài khóa thắt chặt hay được gọi là chính sách tài khóa thặng dư. Là chính sách hạn chế chi tiêu của chính phủ bằng 1 số nguồn thu khác như: chi tiêu của chính phủ sẽ ít đi nhưng không tăng thu; hoặc là không giảm chi tiêu nhưng tăng thu từ thuế hoặc là vừa giảm chi tiêu vừa tăng thu từ thuế. Được áp dụng ở trong trường hợp nền kinh tế có dấu hiệu tăng trưởng nhanh, thiếu bền vững hoặc bị lạm phát cao.
Chính sách tài khóa ở trong điều kiện có sự ràng buộc về ngân sách
Trong 1 vài năm gần đây khi mà chính phủ nhiều nước có các khoản thâm hụt ngân sách Nhà nước quá nhiều thì tăng chi tiêu của chính phủ hoặc là giảm thuế để kích thích nền kinh tế trong bối cảnh suy thoái được đánh giá là ít có sự khả thi về mặt chính trị. Đặt mục tiêu này sẽ đòi hỏi chính phủ các nước cắt giảm chi tiêu, tăng thuế. Do đó ít phạm vi hơn cho tăng chi tiêu, giảm thuế để kích thích toàn bộ nền kinh tế.
Công cụ của chính sách tài khóa hiện nay
Trong chính sách tài khoá, 2 công cụ chủ yếu được sử dụng đó là chi tiêu của chính phủ và thuế.
Chi tiêu chính phủ
Chi mua hàng hoá dịch vụ: Tức là chính phủ dùng ngân sách để mua vũ khí, khí tài, xây dựng đường xá, cầu cống, các công trình kết cấu hạ tầng, trả lương cho đội ngũ cán bộ nhà nước…
Chi chuyển nhượng: Là các khoản trợ cấp của chính phủ cho đối tượng chính sách như là: người nghèo hay các nhóm dễ bị tổn thương khác trong xã hội.
Thuế
- Thuế trực thu (direct taxes): Thuế này đánh trực tiếp lên tài sản và/hoặc thu nhập của người dân
- Thuế gián thu (indirect taxes): Thuế được đánh lên giá trị của hàng hóa, dịch vụ trong lưu thông thông qua các hành vi sản xuất, tiêu dùng của nền kinh tế.
Kết luận
Trên đây là bài viết về chính sách tài khóa là gì? Vai trò của chính sách tài khóa đối với nền kinh tế hiện nay. Mong rằng qua đây bạn đã có được những thông tin cần thiết khi tìm hiểu về chính sách tài khóa.
